Roman Abramovich là tỷ phú dầu mỏ người Nga gốc Do Thái, ông chủ của câu lạc bộ bóng đá Chelsea. Tháng 3/2006, ông được tạp chí Forbes xếp hạng là người giàu nhất nước Nga và thứ 11 trên thế giới với tổng tài sản ước tính 18,2 tỷ USD.
Từ công nhân đến người giàu nhất nước Nga
Roman Abramovich sinh năm 1966 trong gia đình nghèo tại thị trấn Saratov, miền Nam nước Nga. Tỷ phú Roman Abramovich mất mẹ khi mới 18 tháng tuổi, cha ông cũng chết trong một vụ tai nạn tại công trường xây dựng khi ông vừa lên 4 tuổi. Một người chú tại Komi nuôi dưỡng ông, và sau này, bà ngoại Abramovich đón ông đến Moskva.
Chật vật từ sớm khiến Abramovich rất quý trọng đồng tiền, học cách tiết kiệm. Bước chân vào đại học năm 16 tuổi, Abramovich bị gọi nhập ngũ khi chưa kịp tốt nghiệp Học viện Công nghiệp Ukhta.
Sau khi xuất ngũ, ông làm công nhân cho một nhà máy. Từ năm 1987 đến 1989 Roman Abramovich là thợ cơ khí của Tập đoàn Mossepetsmontazh.
Abramovich may mắn khi nước Nga bắt đầu cởi mở hơn với kinh doanh tư hữu và đổi mới chính sách thuế cuối thập niên 1980, đúng lúc ông khởi nghiệp. Với toàn bộ vốn liếng tiết kiệm từ các công việc lao động trước đó, chàng thanh niên mở công ty đồ chơi bằng nhựa ngay tại căn hộ mình ở. Lợi nhuận tuy nhỏ nhưng Abramovich dần bộc lộ khiếu kinh doanh xuất sắc. Vài năm trôi qua, doanh nhân Nga nhận ra đến lúc cần làm ăn lớn hơn.
Giai đoạn 1992-1995, nhờ thấu hiểu thị trường bằng nhãn quan sắc bén, Abramovich lựa chọn đúng ngành để đầu tư. Ông lập những công ty bán hàng tiêu dùng trung gian và kiếm được những khoản hời lớn. Từ đó, doanh nhân bắt đầu hướng tầm nhìn tới dầu mỏ. Abramovich phát tài nhờ biết nắm bắt thời cơ những năm 1990, khi chính phủ Nga bắt đầu cho phép thành lập các doanh nghiệp tư nhân. Cũng trong giai đoạn này, ông mở 5 công ty dầu lửa.
Năm 1995, Abramovich gặp Boris Berezovsky, doanh nhân tiếng tăm khi đó đang điều hành hãng sản xuất ôtô nhà nước Lada. Hai người hợp tác mua cổ phần điều hành tập đoàn dầu mỏ Sibneft với giá 100 triệu USD và trở thành cổ đông chính.
Giá cổ phiếu Sibneft tăng vọt, giúp gia tài của Abramovich và cộng sự được củng cố. Tuy nhiên, năm 2000, Berezovsky phải rời quê hương sống lưu vong do bị buộc tội gian lận. Ông bán toàn bộ cổ phần cho Abramovich, càng củng cố “đế chế” của người bạn cũ cũng là kẻ thù sau này thắng ông trong vụ kiện trị giá hàng tỷ USD. Năm 2005, Abramovich bán lại 73% cổ phần tại Sibneft cho tập đoàn khí đốt quốc doanh Gazprom, đổi lấy 13 tỷ USD.
Từ năm 2003, gương mặt Roman Abramovich trở nên quen thuộc trên toàn thế giới, khi thường xuyên hiện diện trên các khán đài bóng đá Anh. Tỷ phú 53 tuổi này chính thức dấn thân vào sự nghiệp bóng đá bằng việc mua lại CLB Chelsea với giá 233 triệu USD. Dưới bàn tay của Abramovich, Chelsea trở thành thế lực của bóng đá Anh. Hơn 15 năm qua, Chelsea đã giành đủ bộ siêu tập đồ sộ mà bất kỳ đội bóng nào cũng ao ước, bao gồm cả chức vô địch Ngoại hạng Anh, Champions League và Europa League trong hầu như mọi trận đấu.
Báo chí Nga thông tin Abramovich đóng góp cho các tổ chức từ thiện nước này nhiều hơn bất cứ ai trong lịch sử. Hàng triệu USD được ông rót vào xây dựng trường học, bệnh viện trong khi hàng tỷ USD khác dành cho phúc lợi xã hội và hạ tầng tại một số thành phố của Nga.
Tỷ phú Nga còn được biết đến với vai trò chính trị gia. Năm 1999, Abramovich được bầu vào Duma quốc gia Nga, đại diện khu vực Chukotka, một tỉnh hẻo lánh phía Đông đất nước. Tại đây, ông mạnh tay rót tiền cho những kế hoạch cải tổ. Từ năm 2000 đến 2008, Thống đốc Abramovich chi gần 1 tỷ USD cho phúc lợi xã hội tại Chukotka. Môi trường kinh doanh được cải thiện đáng kể, với nhiều nhà đầu tư đổ bộ, nhiều trường học và bệnh viện được xây cất.
Abramovich với thú vui xa xỉ nức tiếng
Tài sản của ông ở mức cao nhất 23,5 tỷ USD vào năm 2008. Tính đến 5/3/2021, theo Forbes, Abramovich sở hữu khối tài sản trị giá 14,6 tỷ USD.
Abramovich đã 3 lần kết hôn và có 7 người con. Trong đó, người vợ thứ nhất là Olga Yurevna Lysova, họ sống cùng nhau từ năm 1987 tới 1990. Sau đó, ông có cuộc hôn nhân kéo dài 16 năm với Irina Malandina và có 4 con gái, 1 con trai. Khi hai người kết hôn vào năm 1991, Abramovich chưa có khối tài sản khổng lồ, nhưng khi ly hôn năm 2007, ông sở hữu 18,7 tỷ USD.
Abramovich sở hữu nhiều bất động sản trên khắp thế giới, gồm dinh thự giá 118,3 triệu USD tại Kensington Palace Gardens – “khu phố tỷ phú” tại London, Anh. Năm 2009, ông chi 90 triệu mua một dinh thự nằm trên diện tích hơn 28 hecta trên hòn đảo St. Bart’s, vùng Caribbe.
Vài năm trước, Abramovich chi 96 triệu USD mua 4 căn nhà tại East 75th Street, khu Upper East Side, thành phố New York với dự định biến chúng thành một siêu dinh thự. Ông cũng mua thêm một căn nữa cách đó 2 khu phố. Abramovich cũng sở hữu một căn nhà xa xỉ Antibes, thuộc vùng biển French Riviera của nước Pháp.
Mua sắm bất động sản không phải là sở thích duy nhất của Abramovich. Ông chủ Câu lạc bộ Chelsea (Anh) sở hữu hàng loạt chuyên cơ đắt giá, nổi bật nhất trong bộ sưu tập là chiếc Boeing 767-33A ER có biệt danh khá kỳ lạ: tên cướp. Trị giá của chuyên cơ này khoảng 66 triệu bảng, tương đương hơn 1.900 tỷ VNĐ. Tỷ phú người Nga mua nó vào năm 2004, chỉ một năm sau khi ông mua lại Câu lạc bộ Chelsea. Hiện chuyên cơ đỗ tại sân bay Stansted ở thủ đô London (Anh).
Sau khi được cải tạo, Boeing 767-33A ER biến thành cung điện trên không. Điểm nhấn trong chiếc Boeing 767-33A ER của Abramovich là phòng khách có sức chứa hơn 30 người. Trên chiếc máy bay còn có nhà bếp, quầy bar, phòng làm việc và phòng ngủ 2 giường. Nội thất làm từ kim loại và gỗ quý, màu gold chủ đạo đã tạo nên sự xa xỉ. Đặc biệt, hiếc chuyên cơ của tỷ phú Abramovich được trang bị hệ thống phòng thủ tương tự chiếc Không lực 1 của Tổng thống Mỹ.
Theo đó, Boeing 767-33A ER của Abramovich sở hữu hệ thống chống tên lửa đạn đạo được thiết kế để phản công bất kỳ tên lửa nào nhắm vào chiếc máy bay. Hệ thống trị giá khoảng 1,5 triệu bảng Anh. Boeing 767-33A ER chỉ là chuyên cơ yêu thích của Abramovich và ông cũng còn 2 sự lựa chọn sang trọng khác: Boeing 767-300 giá 55 triệu bảng và 737-700 giá 60 triệu bảng. Công nghệ không cao bằng 767-33A ER nhưng hai chiếc kể trên cũng thuộc hàng xa xỉ.
Abramovich còn sở hữu một chiếc du thuyền vĩ đại. Chiếc Eclipse (Chạng vạng) được ông mua vào năm 2010, dài 162,5 mét, từng chiếm giữ ngôi vị “Du thuyền tư nhân lớn nhất trên thế giới”, cho đến khi chiếc Azzam, dài hơn 173 mét hạ thủy vào tháng tư năm 2013. Chi phí đóng chiếc Eclipse ước tính khoảng 340 triệu euro. Du thuyền có sức chứa 30 khách và 70 thuyền viên.
Eclipse có thể chứa 1 triệu lít nhiên liệu để di chuyển khoảng 6.000 dặm (9.600 km) mới phải tiếp thêm nhiên liệu. Eclipse cao 9 tầng, tầng trên cùng có 2 sân đỗ trực thăng và 1 gara ô tô. Trên du thuyền có nhiều hồ bơi, rạp chiếu phim, phòng gym, spa, phòng massage sauna, phòng hội thảo, salon tóc và một…. tàu ngầm cỡ nhỏ có thể lặn sâu 50 mét.
Các tầng thấp hơn là nơi đặt 24 cabin cho khách, mỗi cabin có một màn hình chiếu phim dài tới gần 2 mét, một bể sục, spa và hệ thống an ninh chuyên dụng. Bình quân mỗi năm tỷ phú người Nga chi 40 triệu bảng để duy trì và vận hành Eclipse.
Không chỉ vậy, bộ sưu tập nghệ thuật cá nhân của Abramovich gồm nhiều tác phẩm của các danh họa nổi tiếng như Pablo Picasso, Lucian Freud, và Francis Bacon. Năm 2008, ông chi 34 triệu USD mua bức họa “Benefits Supervisor Sleeping” của Freud và tiếp tục chi 86,3 triệu USD mua bức “Triptych, 1976” của Francis Bacon’s vào ngay sau đó.
Ông vua của đế chế Chelsea
Đầu năm 2002, Roman Abramovich nhận ra ông đã có một mối quan tâm mới. Mỗi khi có công việc phải đến các thành phố trên khắp châu Âu, doanh nhân mang hai quốc tịch Israel và Nga lại tham dự các trận bóng đá. Không mất quá nhiều thời gian dự khán các trận đấu để ông nhận ra một suy nghĩ thường trực trong đầu mình. “Rất nhiều cảm xúc, vô cùng phấn khích. Tôi đã nghĩ: ‘Mình muốn là một phần của điều này”, Abramovich chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với Forbes hồi tháng 3.
Còn một điều nữa của môn thể thao vua cũng thu hút sự chú ý của vị tỷ phú. “Không có công thức nào để giành chiến thắng các trận đấu bóng đá cả. Một HLV và đội hình của anh hay cô ấy phải cân nhắc nhiều yếu tố khi tiếp cận từng trận đấu. Nó giống như cứ vài ngày lại có một bài kiểm tra mới và quá trình học tập của bạn sẽ được đánh giá. Tôi đã và vẫn thích sự khó đoán và cách mỗi trận đấu diễn ra”.
Abramovich chia sẻ sự phấn khích của mình trong những cuộc trò chuyện với các đối tác kinh doanh. Và niềm phấn khích đó nhanh chóng biến thành ý tưởng sở hữu riêng một CLB bóng đá.
Vào ngày đầu tiên của tháng 7 năm 2003, tin tức từ London cho biết Abramovich là ông chủ mới của CLB bóng đá Chelsea. Đây là thông tin đáng ngạc nhiên vì 3 lý do. Thứ nhất, Chelsea là một CLB Anh có truyền thống lịch sử không thường xuyên thay đổi chủ sở hữu. Thứ hai, mức giá mà Abramovich mua lại là 140 triệu bảng, trong đó bao gồm 75 triệu bảng tiền nợ, cao hơn bất cứ số tiền nào từng được chi ra để sở hữu một CLB ở Premier League. Và thứ ba, người mua đã mang nguồn đầu tư lớn từ nước ngoài vào bóng đá Anh.
“Nhìn lại, đặc biệt là những danh tính đại chúng mà nó mang đến cho tôi, có lẽ tôi đã suy nghĩ khác về việc sở hữu một CLB”, Abramovich nói kèm một nụ cười nhẹ. “Nhưng thời điểm đó, tôi chỉ thấy môn thể thao này thật đáng kinh ngạc và tôi muốn là một phần của nó theo cách này hoặc cách khác”.
Kể từ khi sở hữu Chelsea, Abramovich đã đầu tư vào đó rất nhiều tiền bạc. Ông có hai tham vọng: “tạo ra những đội bóng đẳng cấp thế giới trên sân; và đảm bảo CLB đóng vai trò tích cực trong tất cả các cộng đồng của mình”.
Abramovich nói đó không chỉ là những lời bóng bẩy của thuở ban đầu. Lý do vì “trước hết, khi bạn nói điều gì đó, bạn phải luôn làm theo nó. Và nhất là khi bạn là một người không thích nói nhiều. Vì vậy, những gì bạn nói ra rất quan trọng”, ông chia sẻ. “Thứ hai, bóng đá là một phần của xã hội và xã hội là một phần của bóng đá. Vì vậy, đương nhiên bóng đá phải tham gia hỗ trợ cộng đồng và hiện diện trong cộng đồng”.
Ông tiếp tục: “Những tham vọng đó đến nay vẫn đúng như khi tôi mới trở thành ông chủ Chelsea và tôi hy vọng mọi người sẽ thấy nó thông qua những hành động của chúng tôi ở trong và ngoài sân cỏ suốt 17 năm qua”. Những tham vọng đó đã ăn sâu vào trong chiến lược giúp Chelsea chiêu mộ những tài năng hàng đầu thế giới ở trong và ngoài sân cỏ. Các đội trẻ, đội nam và nữ đã giành được tổng cộng 35 danh hiệu trên mọi đấu trường ở Anh cũng như khắp thế giới.
Abramovich nói: “Tôi nghĩ tự những danh hiệu đã nói lên vấn đề và cho thấy những gì mà chúng tôi, với tư cách một CLB, đã có thể đạt được suốt những năm qua. Mục tiêu của tôi là tiếp tục gặt hái danh hiệu và xây dựng cho tương lai”. Tỷ phú Nga chia sẻ thêm: “Chelsea có truyền thống lịch sử to lớn và tôi cảm thấy may mắn khi đóng góp một phần trong đó. Trước và sau khi có tôi, CLB vẫn ở đây, nhưng nhiệm vụ của tôi là đảm bảo chúng tôi sẽ vẫn thành công như hiện tại cũng như xây dựng cho tương lai. Đó là lý do sự thành công của học viện chúng tôi ở Cobham lại rất quan trọng với tôi”.
Hiện nay, Chelsea có hàng trăm triệu người hâm mộ, hơn 500 hội cổ động viên chính thức, và hơn 100 triệu người theo dõi trên các nền tảng mạng xã hội khắp thế giới. CLB hiện được định giá hơn 2 tỷ bảng. Nhưng với Abramovich “bóng đá không chỉ là cơ hội kinh doanh. Bóng đá là môn thể thao của cộng đồng. Chelsea là một cộng đồng. Chúng tôi cần phải đưa toàn bộ cộng đồng đó vào việc mà chúng tôi làm, các khoản đầu tư mà chúng tôi thực hiện và công việc mà chúng tôi tập trung”.
Ông tiếp tục: “Chelsea không chỉ có đội một của nam. Chelsea là một cộng đồng, có đội nữ, đội trẻ, học viện và hỗ trợ các cựu cầu thủ của CLB. Đó là điều chúng tôi đã làm kể từ ngày đầu tiên. Đó là lý do chúng tôi coi Chelsea là một cộng đồng, và những người trong cộng đồng đó – có trẻ em, phụ nữ, đàn ông, các cựu cầu thủ, các cầu thủ hiện tại, cầu thủ tương lai – tất cả cần được chào đón. Đó là một phần trong cách chúng tôi làm việc”.
Ví dụ cho điều này, Abramovich nhớ lại: “Thời điểm chúng tôi mua lại, khi ấy các cựu cầu thủ không thực sự tham gia vào CLB. Thậm chí họ còn chẳng được mời đến dự các trận đấu. Vì thế phải có thay đổi – sự ủng hộ dành cho các cựu cầu thủ, những người đã giúp đỡ CLB và cho họ cơ hội tiếp tục là một phần của CLB cũng như câu chuyện trong tương lai”.
Một ví dụ khác là đội nữ, tập thể đã là một phần của CLB kể từ năm 2004. Sự ủng hộ của ban lãnh đạo dành cho đội bóng – khu tập luyện nằm ở Cobham, một sân vận động riêng và được tham dự các trận giao hữu quốc tế – gần như đi trước hầu hết các CLB. Nhưng Abramovich không quá quan tâm đến sự so sánh mang tính cạnh tranh như vậy, chủ yếu vì nó chưa khai quát hết được mục tiêu của ông.
Theo Abramovich, đội bóng nữ là “một phần quan trọng của Chelsea và định hình nên chúng tôi là ai với tư cách một CLB. Tôi thấy chẳng có lý do gì mà các CLB lại không muốn ủng hộ bóng đá nữ và tạo cơ hội tốt nhất có thể để họ gặt hái thành công. Với tôi, đây là nguyên tắc, nhưng đồng thời bóng đá nữ cũng có tiềm năng lớn. Nếu bóng đá nữ được ủng hộ như bóng đá nam, nó sẽ thành công không kém về khía cạnh kinh doanh”.
Doanh nhân người Nga khẳng định: “Tôi nghĩ sự đầu tư sẽ mang lại kết quả. Tôi nghĩ thành công của họ cho thấy những gì bạn có thể đạt được khi bạn dành nguồn lực và lãnh đạo một cách đúng đắn. [HLV] Emma Hayes đã làm việc rất tốt”.
Trong 1 năm qua, đội nữ Chelsea đã đoạt Super League (phá vỡ chuỗi bất bại dài nhất: 32 trận), League Cup và lọt vào chung kết Champions League. Những hoạt động bên ngoài sân cỏ là một phần quan trọng trong công việc việc tập thể tại Chelsea, đặc biệt là các hoạt động cộng đồng thông qua Chelsea Foundation. Mỗi năm, hơn 1 triệu người ở 20 quốc gia tham gia vào 500 chương trình sử dụng bóng đá và thể thao để cải thiện các vấn đề xã hội, giáo dục, nghề nghiệp và nhân dạo.
“Thể thao ở cấp độ này cũng mang đến những cơ hội và chúng tôi tự hào vì tổ chức của CLB là lớn nhất ở bóng đá Anh. Tôi hy vọng người hâm mộ của chúng tôi và cả cộng đồng có thể thấy những cam kết của chúng tôi với các hoạt động cộng đồng cũng giống như những gì chúng tôi dành cho đội bóng”, Abramovich chia sẻ.
Theo Tạp Chí Doanh Nhân
